ಪಯ್ಲೊ ಗಾಂಚ್:
ಸಾಹಿತಿಕ್ ನೊಬೆಲ್: ವೊಳಕ್ ಆನಿ ಝಳಕ್
ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ನೋಬೆಲ್
(ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಜೊಡ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಕವಿಂಚಿ ವೊಳಕ್ ಕರುನ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯಾ ಲೇಖನ್ ಮಾಳಾಚೆಂ ಪ್ರಸ್ತಾವನ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಆಸಾ. ಜೆ ವ್ಯಕ್ತಿನ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚಿ ತಶೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್ತಲ್ಯಾಂಚಿ ಮರ್‍ಯಾದ್ ವಾಡಯ್ಲ್ಯಾ ತಾಚಿ ಥೊಡಿ ತರೀ ವೊಳಕ್ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಇರಾದ್ಯಾನ್ ಆಮ್ಚೆ ಅಂತರ್‌ಜಾಳಿಂತ್ ಕವಿ ನ್ಹಯ್ ಜಾಲ್ಲೆ ವ್ಯಕ್ತಿಚಿ ವೊಳಕ್ ಆಮಿ ಕರುನ್ ದಿತಾಂವ್. ಹಿ ಲೇಖನ್ ಮಾಳಾ ತಯಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಮುಕಾರ್ ಸರ್‌ಲ್ಲೊ ಕವಿ ವಿಲ್ಸನ್ ಕಟೀಲ್ ಕೊಂಕಣಿ ಫುಡಾರಾಂತ್ ಹಾಂವೆಂ ಭರ್‍ವಸೊ ದವರ್‌ಲ್ಲೊ ಹುಮೆದ್ವಂತ್ ಕವಿ. ತಾಚಿ ಹಿ ಲೇಖನಾವಳ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಕವಿಂಕ್ ಹುಮೆದಿಚಿಂ ವೊಕ್ತಾಂ ದಿತಲಿ ಮ್ಹಣೊನ್ ಪಾತ್ಯೆತಾಂವ್ - ಸಂಪಾದಕ್)
ನೊಬೆಲ್ - ಸಾಹಿತಿಚ್ಯಾ ಜಿಣ್ಯೆಪಾನಾರ್ ಭಾಂಗ್ರಾತಿಂತಾನ್ ಲಿಕ್ಚೆ ತಸಲೆಂ ನಾಂವ್ ಹೆಂ. ಲಿಕುನ್ ಲಿಕುನ್ ಥಕ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಹಾತಾಂಕ್ ನವಿ ಹುಮೆದ್ ಭರ್‍ಚೊ ಏಕ್ ಅನ್‌ಮೋಲ್ ಉಮೊ. ಕಾಂಟ್ಯಾ-ಖೊಂವ್ಚೆಂನಿ ಘಾಯೆವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಪಾಂಯಾಂಕ್ ರಾವ್ಳೆರಾಚೊ ಹುಂಬೊರ್ ಚಡಂವ್ಚೆಂ ಏಕ್ ಉಂಚ್ಲೆಂ ಮೇಟ್.
ನೊಬೆಲ್ ಆಪ್ಣಾಯಿಲ್ಲೊ ಸಾಹಿತಿ ರಾತ್ ಉಜ್ವಾಡ್ಚೆ ಭಿತರ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಕ್ ವೊಳ್ಕಿಚೊ ಜಾತಾ. ಹರ್‍ಯೆಕ್ಲ್ಯಾಚ್ಯಾ ವೊಂಟಾರ್ ತಾಚೆಂ ನಾಂವ್ ಉಮೆಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ತಾ. ತಾಚೆ ಜಿಣ್ಯೆವಿಶಿಂ ಸಂಸೊಧ್ ಚಲ್ತಾ. ಟಿ.ವಿ., ರೇಡಿಯೊ, ಪತ್ರಾಂನಿ ಜಿಣ್ಯೆಚರಿತ್ರಾ ವ್ಹಾಳ್ತಾ. ಲಿಕ್‌ಲ್ಲೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಸಭಾರ್ ಭಾಷೆಂನಿ ತರ್ಜುಮೊ ಜಾತಾ. ಏಕ್ ಆಜ್ಯಾಪ್ ಜಶೆಂ ನೊಬೆಲ್ ಸಾಹಿತಿಂಚಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಸಂಸಾರ್‌ಭರ್ ಲೊಕಾಕ್ ಆಪಾಪ್ಲೆ ಭಾಷೆಂನಿ ಆವಾಜ್ತಾತ್. ಎಕಾ ಸಾಹಿತಿಕ್ ವಾ ಕವಿಕ್ ಹಾಚೆಪ್ರಾಸ್ ವ್ಹರ್‍ತ್ಯಾನ್ ಕಿತೆಂ ಜಾಯ್? ಪುಣ್ ನೊಬೆಲ್ ಹಾಚೆಪ್ರಾಸ್ ವ್ಹರ್‍ತ್ಯಾನ್ ಆನಿಕ್‌ಯ್ ದಿತಾ.
ನೊಬೆಲ್ ಕಾಂಯ್ ಶೋಕೇಸಿಂತ್ ದವರ್‍ಚೊ ಫಕತ್ ಏಕ್ ಮೆಮೆಂಟೊ ನ್ಹಯ್. ತಾಕಾ ಲಾಗ್‌ಲ್ಲಿ ಧುಳ್ ಸಯ್ತ್ ಭಾಂಗರಾಚಿ ಸಯ್! ನೊಬೆಲ್, ಮೆಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಫೊಂಡಾಕ್ ಗಳಂವ್ಚಿ ಮಾತ್ ನ್ಹಯ್, ವಾ ದಿಸಾ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ವಯ್ಲ್ಯಾನ್ ಪೆಟಂವ್ಚ್ಯೊ ವಾತಿ ನ್ಹಯ್; ಬಗರ್ ಭೊಗ್ಣಾಂನಿ, ಚಿಂತ್ನಾಂನಿ, ಜಾಣ್ವಾಯೆಂತ್ ಪಿಕ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಸಾಹಿತಿಚ್ಯಾ ಹಾತಾಕ್ ಪಾಂವ್ಚೆಂ ಭಾಂಗ್ರಾ ಫಳ್. ತಿ ಏಕ್ ದಾಧೊಸ್ಕಾಯೆಚಿ ರಾಸ್ - ತಾಂತುಂ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚೊ ಕಾಳೊಕ್ ಧುವ್ನ್ ವೆಚೊ ಪರ್ಜಳ್!
ಜಿಕ್ಪ್ಯಾಕ್ ಏಕ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪತ್ರ್ ಆನಿ ಏಕ್ ಭಾಂಗ್ರಾಪದಕ್ ಮೆಳ್ತಾ. ತ್ಯಾ ಪದಕಾಚ್ಯಾ ಎಕೆ ಕುಶಿನ್ ನೊಬೆಲಾಚೊ ಸ್ಥಾಪಕ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೊಬೆಲಾಚೆಂ ಕಾಂತಯಿಲ್ಲೆಂ ರುಪ್ಣೆಂ ಆನಿ ದುಸ್ರೆ ಕುಶಿನ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್ ಸಾಂಕೇತಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಪಿಂತ್ರಾಯಿಲ್ಲೆಂ ಆಸ್ತಾ. ಸಂಗಿಂ ಏಕ್ ಲಾಕ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೊಲರಾಂಚೊ ಐವಜ್. ಹಿಚ್ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಚಿ ಗಿರೇಸ್ತ್‌ಕಾಯ್. ಹೆ ಗಿರೇಸ್‌ಕಾಯೆ ಪಾಟ್ಲೊ ವ್ಯಕ್ತಿಚ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ನೋಬೆಲ್.
1833 ಒಕ್ಟೋಬರ್ 21 ತಾರಿಕೆರ್ ಸ್ವೀಡನಾಚ್ಯಾ ಸ್ಟೊಕ್‌ಹೋಮ್ ಗಾಂವಾಂತ್ ಜಲ್ಮಲ್ಲೊ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೋಬೆಲ್ ಏಕ್ ಬರೊ ವಿಗ್ಯಾನಿ. ರಶಿಯಾಂತ್ ಆಪ್ಲೆಂ ಶಿಕಪ್ ಜೊಡ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ತಾಕಾ ಭೌತ್‌ಶಾಸ್ತ್ರ್, ರಸಾಯನ್ ಶಾಸ್ತ್ರ್ ಸವೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯಾಂಚಿ ಪಿಸಾಯ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲಿ. ಪುಣ್, ವ್ಹಡ್ ವ್ಹಡ್ ಕಟ್ಟೋಣಾಂ, ಸಾಂಕೆ ಬಾಂದ್ಚೊ ಇಜ್ನೆರ್ ವಾ ಕೊಂಟ್ರಾಕ್ಟರ್ ಜಾವ್ನಾಸ್‌ಲ್ಲೊ. ತಾಚೊ ಬಾಪಯ್ ಇಮ್ಯಾನುವೆಲ್ ನೊಬೆಲಾಕ್ ಆಪ್ಲೊ ಪೂತ್ ಸಾಹಿತಿ ಜಾಂವ್ಚೆಂ ಭಿಲ್ಕುಲ್ ಪಸಂದ್ ನಾತ್ಲೆಂ. ತ್ಯಾಖಾತೀರ್ ತಾಕಾ ಕೆಮಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಪಾಕ್ ಭರ್‍ತಿ ಕೆಲೆಂ.
ಕಟ್ಟೋಣಾಂಕ್ ಬುನ್ಯಾದ್ ಘಾಲ್ಚ್ಯಾಕ್ ಖೊಂಡ್ತಾನಾ ಆಡ್ಖಳ್ ಯೆಂವ್ಚೆ ವ್ಹಡ್ ವ್ಹಡ್ ಫಾತರ್ ನಿವಾರುಂಕ್ ಇಮ್ಯಾನುವೆಲ್ ನೊಬೆಲಾನ್ ಜಾಯ್ತಿ ತಕ್ಲಿ ಆಟಯಿಲ್ಲಿ. ಹೆ ದಿಶೆನ್ ಸಭಾರ್ ಪ್ರಯೋಗ್‌ಯ್ ಕೆಲ್ಲೆ. ಪೂತ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್‌ಯ್ ಶಿಕ್ತಾ ಶಿಕ್ತಾನಾ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯೊ ರಸಾಯನ್ ವಸ್ತು ವಾಪರುನ್ ಪ್ರಯೋಗ್ ಕರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ. ಹ್ಯಾ ಪಯ್ಕಿ 'ನೈಟ್ರೋಗ್ಲಿಸರಿನ್' ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ರಸಾಯನ್ ವಸ್ತುತೆವ್ಶಿಂ ತೊ ಚಡಿತ್ ಆಕರ್ಷಿತ್ ಜಾಲೊ. ಹ್ಯಾ ವಸ್ತುಕ್ ವೆವೆಗ್ಳೆ ರಿತಿಚೊ ತಾಪ್ (heat) ಆನಿ ದಭಾವ್ (pressure) ಘಾಲುನ್ ಪ್ರಯೋಗ್ ಕರ್‍ತಲ್ಯಾ ತಾಕಾ ಏಕ್ ದೀಸ್ ಜೈತ್ ಲಾಬ್ಲೆಂ. 1867 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಸಂಸೊಧ್ ಕೆಲ್ಲಿ ತಿ ವಸ್ತ್ ಕಾಂಯ್ ಕಿರ್ಕೊಳ್ ನ್ಹಯ್, ಖಡ್ಪಿ ಕಾಳ್ಜಾಂಚ್ ಫುಟೊನ್ ಚೂರ್ ಜಾಂವ್ಚೆ ತಿತ್ಲಿ ಅಗಾಧ್ ಸಕತ್ ಆಪ್ಲೆ ಮುಟಿಂತ್ ಘೆತ್‌ಲ್ಲೆ ತಿಚೆಂ ನಾಂವ್ -'ಡೈನಮೈಟ್'.
ವ್ಹಯ್ ಖರೆಂಚ್! ಸುರಿಂಗ್ ಕಾಂತಂವ್ಕ್, ಫಾತರ್ ಫುಟಂವ್ಕ್, ತೆಲಾಬಾಂಯೊಂ ಖೊಂಡುಂಕ್ ಉಪ್ಕಾರ್‍ಚೆಂ 'ಡೈನಮೈಟ್' ಸೊಧುನ್ ಕಾಡ್‌ಲ್ಲೊ ಪಯ್ಲೊ ವಿಗ್ಯಾನಿ - ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ನೋಬೆಲ್!
ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಣೆ ಆಪ್ಣೆಂ ಕೆಲ್ಲೊ ಸಂಸೊಧ್ ಸಂಸಾರ್‌ಭರ್ ವಿಕ್ರ್ಯಾಕ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಚಡಿತ್ ಗುಮಾನ್ ದಿಲೆಂ. ಹ್ಯಾನಿಮ್ತಿಂ ತೊ ಗಿರೇಸ್ತ್ ಜಾಲೊ. ಅಶೆಂ ವೀಸ್ ದೆಶಾಂನಿ 350 ಪ್ರಾಸ್ ಅಧಿಕ್ ಕಾರ್ಖಾನೆ, ಲ್ಯಾಬರೇಟರ್‍ಯೊ ನ್ಹಯ್ ಆಸ್ತಾಂ ಮರ್‍ತಾನಾ ತಾಣೆ ಜಮಯಿಲ್ಲೊ ದುಡು ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್‌ಚ್ ನೋವ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೊಲರ್!
ಹಾಚೆ ಮಧೆಂ ಏಕ್ ಘಡಿತ್ ಘಡ್ಲೆಂ. ಲ್ಯಾಬರೇಟರಿಂತ್ ಪ್ರಯೋಗ್ ಕರ್‍ತಾನಾ ಅವ್ಘಡಾಕ್ ಸಾಂಪ್ಡೊನ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೊಬೆಲಾಚೊ ಭಾವ್ ಮರಣ್ ಪಾವ್ಲೊ. ಹೆಂ ಚೂಕ್ ಸಮ್ಜಲ್ಲ್ಯಾ ಎಕಾ ಪತ್ರಾನ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೊಬೆಲಾಕ್‌ಚ್ ಶೃದ್ಧಾಂಜಲಿ ಭೆಟಯ್ಲಿ. ಸವೆಂ ತಾಚೆ ಜಿಣ್ಯೆವಿಶಿಂ, ಸಂಸೊಧಾವಿಶಿಂ ಏಕ್ ವಿಮರ್‍ಶಾತ್ಮಕ್ ಲೇಖನ್‌ಯ್ ಫಾಯ್ಸ್ ಜಾಲೆಂ. 'ತಾಣೆ ಸಂಸೊಧ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ 'ಡೆನಮೈಟ್' ಬರ್‍ಯಾ ಕಾಮಾಂ ಪ್ರಾಸ್ ಝುಜ್, ಮಾರ್‌ಫಾರ್ ತಸಲ್ಯಾ ವಾಯ್ಟ್ ಕಾಮಾಂಕ್ ಚಡಿತ್ ಉಪ್ಕಾರ್‍ತಾ.
ಮನ್ಶಾಜಿವಾಕ್ ಭೋವ್‌ಚ್ ಬಾಧಕ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ಲಾಂ' ಅಶೆಂ ಛಾಪುನ್ ಆಯಿಲ್ಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ವಾಚ್ತಾನಾ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ನೋಬೆಲಾಕ್ ಆಪ್ಲೆಂ ಕಾಳಿಜ್‌ಚ್ ಫುಟ್‌ಲ್ಲೆಂ ಅನ್ಭೋಗ್ ಜಾಲೊ. ಆಪುಣ್ ಮೆಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಸಂಸಾರ್ ವೊಳ್ಕೊಂಚಿ ಆನಿ ಮಾಂದ್ಚಿ ರೀತ್ ಪಳೆವ್ನ್ ದುಕೇಸ್ತ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ತಾಕಾ ಹಿಂ ಸರ್ವ್ ಖತಾಂ ಪುಸುನ್ ವೆಚೆಬರಿ ಕಿತೆಂ ತರೀ ಕರಿಜಾಯ್ ಭೊಗ್ಲೆಂ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ನಾಂವಾಕ್ ಅತ್ವೊಚ್ ಅರ್ಥ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಏಕ್ ಕಾರ್ಯೆಂ ಮನಾಂತ್‌ಚ್ ಚಿಂತ್ಲೆಂ ಆನಿ ಹೆಚ್ ಬುನ್ಯಾದಿಚೆರ್ ತಾಣೆ ಆಪ್ಲೊ 'ವೀಲ್' (will) ಲಿಕ್ಲೊ. ಹ್ಯಾ ವೀಲಾಪ್ರಕಾರ್ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾನ್ ಜಲ್ಮ್ ಘೆತ್ಲೊ. ಆನ್ಯೇಕೆ ರಿತಿನ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ತರ್, ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ನೋಬೆಲಾಚೊ ವೀಲ್ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಚೊ ಆಶೆಂದ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ಲೊ.
"ಭೌತ್‌ಶಾಸ್ತ್ರ್, ರಸಾಯನ್ ಶಾಸ್ತ್ರ್, ವಯ್ಜಾಕೀ ಶಾಸ್ತ್ರ್, ಶಾಂತಿ ಆನಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ - ಹ್ಯಾ ಶೆತಾಂನಿ ಅನ್‌ಮೋಲ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್, ಸಂಸೊಧ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ವಿಂಚುನ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ನಾಂವಾನ್ ಏಕ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ದಿಯಾ, ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಪಯ್ಶಾಂಕ್ ಮೆಳ್ಚಿ ವಾಡ್ ಸಮಾನ್ ರಿತಿನ್ ವಾಂಟುನ್ ದಿಯಾ" ಅಶೆಂ ತಾಣೆ ಲಿಕ್‌ಲ್ಲೆಂ. ಅರ್ಥ್ ಶಾಸ್ತ್ರಾವಿಶಿಂ ಹಾಂತುಂ ಉಲ್ಲೇಕ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲೊ. ಹೊ ವಿಷಯ್ ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಮ್ಹಣ್ಜೆ 1969 ಇಸ್ವೆಂತ್ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಕ್ ವಿಂಚುನ್ ಕಾಡ್ಲೊ.
1896 ದಶೆಂಬರ್ 10 ತಾರಿಕೆರ್ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ನೋಬೆಲ್ ಮರಣ್ ಪಾವ್ಲೊ. ಹಾಚ್ಯಾ ದುಸ್ರ್ಯಾಚ್ ವರ್ಸಾ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಚಿ ಸುರ್‍ವಾತ್ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲಿ. ಪುಣ್ ವೀಲಾಚೆರ್ ಸಭಾರ್ ಗೊಂದೊಳ್ ಆನಿ ಆಡ್ಕಳ್ಯೊ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯೊ.
ಪಯ್ಲೆ ಸುವಾತೆರ್ ನೋಬೆಲಾಚ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾಗಾರಾಂನಿ ಆಡ್ಕಳ್ ಹಾಡ್ಲಿ. ತಾಚಿ ಅಗಾಧ್ ಆಸ್ತ್ ತಾಂಕಾಂ ವಾಂಟುನ್ ಯೆತಲಿ ಮ್ಹಣ್ ಸಪ್ಣಾಂ ದೆಕ್ತಲ್ಯಾ ತಾಂಕಾಂ ಹೆಂ ಜಿರಂವ್ಕ್ ಜಾಲೆಂನಾ. ಉಪ್ರಾಂತ್. ತಾಚೆ ಪಯ್ಶೆ ಖಂಯ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಂತ್ ಆಸಾಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆವಿಶೀಂಯ್ ಗೊಂದೊಳ್ ಉಬ್ಜಾಲೊ. ಸರ್ವಾಪ್ರಾಸ್ ವೀಲಾಂತ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಚೆಂ ಫಕತ್ ಏಕ್ ಸೂಚನ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲೆಂ ಶಿವಾಯ್ ತ್ಯಾವಿಶಿಂ ಕಸಲ್ಯೊಚ್ ಯೆವ್ಜಣ್ಯೊ ವಾ ಪರಿಪೂರ್ಣ್ ಚಿಂತಪ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲೆಂ. ಹ್ಯೊ ಸರ್ವ್ ಆಡ್ಕಳ್ಯೊ ನಿವಾರುನ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾಚಿ ಸುರ್‍ವಾತ್ ಕರುಂಕ್ ಚ್ಯಾರ್ ವರ್ಸಾಂ ಜಾಯ್ಜಾಯ್ ಪಡ್ಲಿಂ.
1901 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಸುರ್‍ವಾತಿಲ್ಲ್ಯಾ ನೋಬೆಲಾಕ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಆಸಾ. ಸಾಹಿತಿಕ್ ನೋಬೆಲಾಕ್ ನಾಂವ್ ವಿಂಚ್ಚಿ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚ್ಯಾ ಖಾಂದಾರ್ ಆಸಾ. ಹಜಾರಾಂನಿ ನಾಂವಾಂ ಚಾಳುನ್ ಗಾಳುನ್ ತ್ಯಾಪಯ್ಕಿ ಏಕ್ ವಿಂಚ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ಕಾಂಯ್ ಲಕ್ಕಿಡಿಪ್ ಡ್ರೋ ಕರ್‍ಚೆ ತಿತ್ಲೆಂ ಸಲೀಸ್ ನ್ಹಯ್. ಹಾಕಾ ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಚಿ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ಆಸಜಾಯ್ ಪಡ್ತಾ.
ಥೊಡ್ಯಾ ಝುಜಾಳ್ ವರ್ಸಾಂನಿ ಹೊ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ರದ್ಧ್ ಕೆಲಾ. ಥೊಡೆಪಾವ್ಟಿಂ ದೊಗಾಂ ಮಧೆಂ ವಾಂಟುನ್ ಗೆಲಾ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಸ್ ಆಪ್ಲೆ ಪಾಸ್ಳೆಂತ್ ಸವೀಸ್ ನೋಬೆಲಾಂ ಘೆವ್ನ್ ಪಯ್ಲೆ ಫಂಕ್ತೆರ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್, ಫೆಂಚ್ ತೆರಾ ನೋಬೆಲಾಂಸವೆಂ ದುಸ್ರೆ ಫಂಕ್ತೆರ್ ಆಸಾ. ದೇಶಾಂ ಲೆಕಾರ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ತೆರಾ ಪ್ರಶಸ್ತೆಂ ಸವೆಂ ಪಯ್ಲೆ ಫಂಕ್ತೆರ್ ಪರ್ಜಳ್ಳ್ಯಾರ್ ಆಮೇರಿಕಾ ಬಾರಾ ಪ್ರಶಸ್ತೆಂ ಸವೆಂ ದುಸ್ರೆ ಫಂಕ್ತೆರ್ ಆಸಾ.
ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಕ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ನೋಬೆಲಾಚೊ ಪರ್ಜಳ್ ಪಾವವ್ನ್ (1913) ಬಂಗಾಲಿ ಭಾಷೆಕ್ ಭಾಂಗ್ರಾಳಿ ವೋಪ್ ದಿಲ್ಲೊ ಏಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಕವಿ ರಬೀಂದ್ರನಾಥ್ ಠಾಗೋರ್. ಆಯ್ಲೆವಾರ್ (2001) ಸಾಹಿತಿಕ್ ನೋಬೆಲ್ ಜಿಕ್‌ಲ್ಲೊ ವಿ.ಎಸ್. ನೈಪಾಲ್ ಭಾರತೀಯ್ ಮುಳಾಚೊ ತರೀ ತಾಕಾ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಚೊ ಮ್ಹಣೊನ್ ಮಾಂದುಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾ. ತೊ ಜಲ್ಮೊನ್ ವ್ಹಡ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಯುರೋಪಾಂತ್ ಆನಿ ತಾಚಿ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಭಾಸ್‌ಯ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್.
ಖೊಡ್ ವಾ ವಿವಾದಾಥಾವ್ನ್ ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್‌ಯ್ ಪಯ್ಸ್ ಉರೊಂಕ್ ನಾ. 'ಅಸಲೆ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಅಸಂಬದ್ಧ್ ಆನಿ ಸವಾಯೆಚೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ್ ವಾ ಕಲೆಕ್ ಖರೆಂ ಮೋಲ್ ಬಾಂಧುಂಕ್ ಸಕನಾಂತ್' ಅಶೆಂ ಉಗ್ತ್ಯಾನ್ ಆರೋಪ್ ಕರ್‍ಚೆ ಸಾಹಿತಿ ಜಾಯ್ತೆ ಆಸಾತ್. ಹಾಂಚ್ಯಾ ವಾದಾಕ್ ಬಳ್ ದಿಂವ್ಚೆಬರಿ ಥೊಡ್ಯಾ ವರ್ಸಾಂನಿ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ್ ಸಾಹಿತಿಂಕ್ ನೋಬೆಲ್ ಲಾಭ್ಲಾಂ. ಲಿಯೊ ಟೊಲ್‌ಸ್ಟೊಯ್ ತಸಲೆ ಪ್ರಭಾವಿ ಸಾಹಿತಿ ನೊಬೆಲಾಥಾವ್ನ್ ವಂಚಿತ್ ಜಾಲ್ಯಾತ್ ಆನಿ ಕಿತ್ಲೆಗಿ ಬರೆ ಆನಿ ಆಪುರ್ಬಾಯೆಚೆ ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ ನೋಬೆಲಾಚೆ ವೊಳಿಂತ್ ಆಪ್ಲೆಂ ನಾಂವ್ ಲೆಗುನ್ ದಾಖಲ್ ಜಾಯ್ನಾಸ್ತಾಂ ಗೆಲ್ಯಾತ್.
ತರಿಪುಣ್, ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರಾನ್ ಆಜೂನ್ ಆಪ್ಲೊ ಪರ್ಜಳ್, ಮಾನ್ ಹೊಗ್ಡಾಂವ್ಕ್ ನಾ. ಸಾಹಿತ್ಯ್‌ಚ್ ಏಕ್ ಧರ್ಮ್ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ತಲ್ಯಾಂ ಪಯ್ಕಿ ಹಾಂವ್‌ಯ್ ಎಕ್ಲೊಂ. ವ್ಹಡ್ ವ್ಹಡ್ ಧರ್ಮ್‌ಗೃಂಥ್‌ಯ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೆಂ ಏಕ್ ರೂಪ್ ಮಾತ್ರ್. ತರ್, ನೋಬೆಲಾಕ್ ಎಕಾ ಉಂಚ್ಲೆ ಇಮಾಜೆಕ್ ಸರ್ ಕರ್‍ಯೆತ್. ತ್ಯಾ ಬೆಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ಚೆಪ್ಯಾಮುಖಿಂ ತಕ್ಲಿ ಬಾಗಾಯ್ನಾಸ್ತಾಂ ರಾವೊಂಕ್ ಕೊಣಾಕ್ ಮನ್ ಯೇತ್?
-ವಿಲ್ಸನ್, ಕಟೀಲ್